Wyobraź sobie, że każda decyzja, jaką podejmujesz przy stole, ma znaczenie nie tylko dla Twojego zdrowia – ale też dla przyszłości planety.

Nie brzmi jak science fiction? A jednak. Właśnie na tym założeniu opiera się dieta planetarna, która zyskała ogromne zainteresowanie środowisk naukowych i dietetycznych na całym świecie.

Ale… czym właściwie jest dieta planetarna? Skąd się wzięła? I czy naprawdę możemy wpływać na klimat przez to, co jemy?

Skąd się wzięła dieta planetarna?

W 2019 roku grupa 37 naukowców z 16 krajów – pod nazwą EAT-Lancet Commission – przedstawiła raport, który odbił się szerokim echem.

Ich zadanie: opracować taki model diety, który będzie jednocześnie dobry dla zdrowia człowieka i zrównoważony dla środowiska. Bo do 2050 roku na Ziemi będzie żyło ponad 10 miliardów ludzi.

A my już teraz zużywamy więcej zasobów, niż planeta jest w stanie odtworzyć.

Na czym polega dieta planetarna?

Dieta planetarna to nie sztywny jadłospis, tylko model proporcji – oparty na aktualnych danych o wpływie żywienia na zdrowie i klimat.

Podstawowe założenia wyglądają tak:

  • 50% talerza: warzywa i owoce (głównie sezonowe i lokalne)
  • 25%: produkty pełnoziarniste (np. kasza gryczana, owies, chleb razowy)
  • 25%: białko – głównie roślinne (rośliny strączkowe, tofu, orzechy), niewielkie ilości ryb, jaj i nabiału
  • Maksymalnie 14g dziennie: mięso czerwone
  • Zalecenie: ograniczenie przetworzonej żywności i cukru

To propozycja, którą można elastycznie dostosować do stylu życia i kultury danego kraju – bo nie chodzi o rewolucję, ale o świadomy wybór.

Dlaczego to ważne?

1. Dla zdrowia
Według autorów raportu, dieta planetarna może:

  • zmniejszyć ryzyko chorób cywilizacyjnych (choroby serca, cukrzyca typu 2,
  • niektóre nowotwory)
  • wspierać mikrobiom jelitowy
  • poprawić długość życia

To podejście opiera się na dowodach naukowych, które coraz częściej łączą dietę
roślinną z długowiecznością i lepszym samopoczuciem.

2. Dla planety

Produkcja żywności – szczególnie mięsa i nabiału – odpowiada za:

  • ok. 30% globalnej emisji gazów cieplarnianych
  • masowe zużycie wody i energii
  • wycinanie lasów i utratę bioróżnorodności

Według raportu ONZ, zmiana naszych nawyków żywieniowych może obniżyć emisję CO₂ nawet o 50% w skali globalnej.

Przykład z życia: fasola zamiast steka?

Dla zobrazowania: 100 g czerwonego mięsa = nawet 50 razy większy ślad węglowy niż 100 g fasoli.

To nie znaczy, że masz całkowicie rezygnować z mięsa – ale jeśli kilka razy w tygodniu zamienisz stek na soczewicę, zyskuje i Twój organizm, i środowisko.

Czy to jest dieta dla każdego?

Nie ma jednej, idealnej diety dla wszystkich – dlatego model planetarny ma być ramą, którą można dostosować do:

  • wieku
  • poziomu aktywności
  • stanu zdrowia
  • kultury i tradycji kulinarnej

To nie jest dieta eliminacyjna – bardziej styl jedzenia, który pomaga zachować równowagę między tym, co dobre dla nas, a tym, co dobre dla świata.

Jak możesz zacząć?

  1. Zmieniaj proporcje na talerzu – więcej warzyw, mniej mięsa.
  2. Gotuj sezonowo i lokalnie.
  3. Testuj nowe roślinne przepisy – od hummusu po curry z ciecierzycy.
  4. Zwracaj uwagę na ślad węglowy swoich zakupów.
  5. Nie musisz być idealny – ważna jest świadomość i intencja.

I teraz pytanie do Ciebie:
Czy słyszałeś wcześniej o diecie planetarnej?
Co o niej sądzisz? Czy uważasz, że da się jeść zdrowo i ekologicznie jednocześnie?

Zostaw komentarz pod artykułem – jesteśmy bardzo ciekawi Twojej opinii!

Zdjęcie profilowe autora

Paulina Patyk

Dodaj komentarz

Zostaw komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Proponowane posty

Czy pijesz wystarczająco wody?
Dieta
Paulina Patyk

Czy pijesz wystarczająco wody? Jak nawodnienie wpływa na Twoje zdrowie?

Picie odpowiedniej ilości wody to jedna z najprostszych, a jednocześnie najczęściej zaniedbywanych zasad zdrowego stylu życia. Nawodnienie organizmu wpływa na energię, koncentrację, kondycję skóry i ogólne samopoczucie. Jeśli nie pamiętasz, ile szklanek wody dzisiaj wypiłeś, to znak, że warto nad tym popracować!

Przewijanie do góry

Przykładowe listy

BADAŃ

Pakiet TARCZYCA
  • TSH
  • fT3
  • fT4
  • Anty-TPO
  • Anty-TG
  • Morfologia z rozmazem automatycznym
  • ALT
  • AST
  • Sód
  • Potas
  • Kreatynina
  • Ferrytyna
  • Glukoza
  • Insulina
  • Witamina B12
  • Lipidogram (LDL wyliczany)
  • Kwas foliowy
  • DHEA-S
  • TSH
  • FT3
  • FT4
  • Estradiol
  • 25-OH-D3
  • FSH
  • LH
  • Badanie ogólne moczu
  • Kortyzol
  • Prolaktyna
  • FSH
  • LH
  • Estradiol
  • Testosteron całkowity
  • SHBG
  • DHEA-S
  • 17-OH-progesteron
  • Kortyzol
  • Prolaktyna
  • TSH
  • 25-OH-D3
  • Glukoza
  • Insulina
  • Lipidogram (LDL wyliczany)
  • Morfologia z rozmazem automatycznym
  • ALT
  • AST
  • Sód
  • Potas
  • Kreatynina
  • Albumina
  • Glukoza
  • Insulina
  • Kwas moczowy
  • Lipidogram (LDL wyliczany)
  • Testosteron całkowity
  • DHEA-S
  • SHBG
  • TSH
  • FT3
  • FT4
  • Prolaktyna
  • Estradiol
  • 25-OH-D3
  • FSH
  • LH
  • PSA
  • Całkowite badanie ogólne moczu
  • Morfologia z rozmazem automatycznym
  • ALT
  • AST
  • Albumina
  • Lipidogram (LDL wyliczany)
  • Testosteron całkowity
  • SHBG
  • Prolaktyna
  • Estradiol
  • PSA
  • Morfologia analizator 5 diff
  • Ferrytyna
  • Pakiet TIBC
  • Kwas foliowy
  • Witamina B12
  • SH
  • FT3
  • FT4
  • Glukoza
  • Insulina
  • Estradiol
  • DHEA-S (siarczan dihydroepiandrostendionu)
  • Kortyzol w surowicy
  • FSH (hormon folikulotropowy)
  • LH (hormon luteotropowy)
 
  • TSH
  • fT3
  • fT4
  • Glukoza
  • Insulina
  • Testosteron całkowity
  • DHEA-S (siarczan dihydroepiandrostendionu)
  • Kortyzol w surowicy
  • Odwrotna trójjodotyronina (rT3)
  • Androstendion
  • Estradiol
  • PTH intact (parathormon)
  • 25-OH-D3 (witamina D)
  • DHT (dihydrotestosteron)
  • Progesteron
  • ACTH (hormon adrenokortykotropowy)
  • GH (hormon wzrostu)
  • IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu, somatomedyna C)
  • DHEA-S (siarczan dihydroepiandrostendionu)
  • LH (hormon luteotropowy)
  • FSH (hormon folikulotropowy)
  • Kortyzol w surowicy
  • 17-OH-progesteron
  • TrAb (anty-TSH)
  • Anty-TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie)
  • Anty-TPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej)
  • fT4 (wolna tyroksyna)
  • fT3 (wolna trójjodotyronina)
  • TSH
  • Makroprolaktyna
  • Prolaktyna
  • SHBG (globulina wiążąca hormony płciowe)
  • Testosteron wolny
  • Testosteron całkowity
  • Leptyna
  • Insulina