Dieta planetarna – czy Twój talerz może uratować świat?

Wyobraź sobie, że każda decyzja, jaką podejmujesz przy stole, ma znaczenie nie tylko dla Twojego zdrowia – ale też dla przyszłości planety.

Nie brzmi jak science fiction? A jednak. Właśnie na tym założeniu opiera się dieta planetarna, która zyskała ogromne zainteresowanie środowisk naukowych i dietetycznych na całym świecie.

Ale… czym właściwie jest dieta planetarna? Skąd się wzięła? I czy naprawdę możemy wpływać na klimat przez to, co jemy?

Skąd się wzięła dieta planetarna?

W 2019 roku grupa 37 naukowców z 16 krajów – pod nazwą EAT-Lancet Commission – przedstawiła raport, który odbił się szerokim echem.

Ich zadanie: opracować taki model diety, który będzie jednocześnie dobry dla zdrowia człowieka i zrównoważony dla środowiska. Bo do 2050 roku na Ziemi będzie żyło ponad 10 miliardów ludzi.

A my już teraz zużywamy więcej zasobów, niż planeta jest w stanie odtworzyć.

Na czym polega dieta planetarna?

Dieta planetarna to nie sztywny jadłospis, tylko model proporcji – oparty na aktualnych danych o wpływie żywienia na zdrowie i klimat.

Podstawowe założenia wyglądają tak:

  • 50% talerza: warzywa i owoce (głównie sezonowe i lokalne)
  • 25%: produkty pełnoziarniste (np. kasza gryczana, owies, chleb razowy)
  • 25%: białko – głównie roślinne (rośliny strączkowe, tofu, orzechy), niewielkie ilości ryb, jaj i nabiału
  • Maksymalnie 14g dziennie: mięso czerwone
  • Zalecenie: ograniczenie przetworzonej żywności i cukru

To propozycja, którą można elastycznie dostosować do stylu życia i kultury danego kraju – bo nie chodzi o rewolucję, ale o świadomy wybór.

Dlaczego to ważne?

1. Dla zdrowia
Według autorów raportu, dieta planetarna może:

  • zmniejszyć ryzyko chorób cywilizacyjnych (choroby serca, cukrzyca typu 2,
  • niektóre nowotwory)
  • wspierać mikrobiom jelitowy
  • poprawić długość życia

To podejście opiera się na dowodach naukowych, które coraz częściej łączą dietę
roślinną z długowiecznością i lepszym samopoczuciem.

2. Dla planety

Produkcja żywności – szczególnie mięsa i nabiału – odpowiada za:

  • ok. 30% globalnej emisji gazów cieplarnianych
  • masowe zużycie wody i energii
  • wycinanie lasów i utratę bioróżnorodności

Według raportu ONZ, zmiana naszych nawyków żywieniowych może obniżyć emisję CO₂ nawet o 50% w skali globalnej.

Przykład z życia: fasola zamiast steka?

Dla zobrazowania: 100 g czerwonego mięsa = nawet 50 razy większy ślad węglowy niż 100 g fasoli.

To nie znaczy, że masz całkowicie rezygnować z mięsa – ale jeśli kilka razy w tygodniu zamienisz stek na soczewicę, zyskuje i Twój organizm, i środowisko.

Czy to jest dieta dla każdego?

Nie ma jednej, idealnej diety dla wszystkich – dlatego model planetarny ma być ramą, którą można dostosować do:

  • wieku
  • poziomu aktywności
  • stanu zdrowia
  • kultury i tradycji kulinarnej

To nie jest dieta eliminacyjna – bardziej styl jedzenia, który pomaga zachować równowagę między tym, co dobre dla nas, a tym, co dobre dla świata.

Jak możesz zacząć?

  1. Zmieniaj proporcje na talerzu – więcej warzyw, mniej mięsa.
  2. Gotuj sezonowo i lokalnie.
  3. Testuj nowe roślinne przepisy – od hummusu po curry z ciecierzycy.
  4. Zwracaj uwagę na ślad węglowy swoich zakupów.
  5. Nie musisz być idealny – ważna jest świadomość i intencja.

I teraz pytanie do Ciebie:
Czy słyszałeś wcześniej o diecie planetarnej?
Co o niej sądzisz? Czy uważasz, że da się jeść zdrowo i ekologicznie jednocześnie?

Zostaw komentarz pod artykułem – jesteśmy bardzo ciekawi Twojej opinii!

Zdjęcie profilowe autora

Paulina Patyk

Dodaj komentarz

Leave a Comment

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *

Proponowane posty

Czy pijesz wystarczająco wody?
Dieta
Paulina Patyk

Czy pijesz wystarczająco wody? Jak nawodnienie wpływa na Twoje zdrowie?

Picie odpowiedniej ilości wody to jedna z najprostszych, a jednocześnie najczęściej zaniedbywanych zasad zdrowego stylu życia. Nawodnienie organizmu wpływa na energię, koncentrację, kondycję skóry i ogólne samopoczucie. Jeśli nie pamiętasz, ile szklanek wody dzisiaj wypiłeś, to znak, że warto nad tym popracować!

Dlaczego nie możesz schudnąć? Sprawdź, co może być przyczyną!
Dieta
Karolina Świnicka

Dlaczego nie możesz schudnąć? Sprawdź, co może być przyczyną!

Mimo stosowania zdrowej diety i regularnej aktywności fizycznej waga nie spada? A może wręcz rośnie? Problem może leżeć głębiej niż tylko w deficycie kalorycznym. Wiele osób boryka się z zaburzeniami hormonalnymi i metabolicznymi, które skutecznie utrudniają redukcję masy ciała. W tym artykule przedstawiamy najczęstsze kliniczne przyczyny problemów z odchudzaniem oraz badania, które warto wykonać.

Scroll to Top

Przykładowe listy

BADAŃ

Pakiet TARCZYCA
  • TSH
  • fT3
  • fT4
  • Anty-TPO
  • Anty-TG
  • Morfologia z rozmazem automatycznym
  • ALT
  • AST
  • Sód
  • Potas
  • Kreatynina
  • Ferrytyna
  • Glukoza
  • Insulina
  • Witamina B12
  • Lipidogram (LDL wyliczany)
  • Kwas foliowy
  • DHEA-S
  • TSH
  • FT3
  • FT4
  • Estradiol
  • 25-OH-D3
  • FSH
  • LH
  • Badanie ogólne moczu
  • Kortyzol
  • Prolaktyna
  • FSH
  • LH
  • Estradiol
  • Testosteron całkowity
  • SHBG
  • DHEA-S
  • 17-OH-progesteron
  • Kortyzol
  • Prolaktyna
  • TSH
  • 25-OH-D3
  • Glukoza
  • Insulina
  • Lipidogram (LDL wyliczany)
  • Morfologia z rozmazem automatycznym
  • ALT
  • AST
  • Sód
  • Potas
  • Kreatynina
  • Albumina
  • Glukoza
  • Insulina
  • Kwas moczowy
  • Lipidogram (LDL wyliczany)
  • Testosteron całkowity
  • DHEA-S
  • SHBG
  • TSH
  • FT3
  • FT4
  • Prolaktyna
  • Estradiol
  • 25-OH-D3
  • FSH
  • LH
  • PSA
  • Całkowite badanie ogólne moczu
  • Morfologia z rozmazem automatycznym
  • ALT
  • AST
  • Albumina
  • Lipidogram (LDL wyliczany)
  • Testosteron całkowity
  • SHBG
  • Prolaktyna
  • Estradiol
  • PSA
  • Morfologia analizator 5 diff
  • Ferrytyna
  • Pakiet TIBC
  • Kwas foliowy
  • Witamina B12
  • SH
  • FT3
  • FT4
  • Glukoza
  • Insulina
  • Estradiol
  • DHEA-S (siarczan dihydroepiandrostendionu)
  • Kortyzol w surowicy
  • FSH (hormon folikulotropowy)
  • LH (hormon luteotropowy)
 
  • TSH
  • fT3
  • fT4
  • Glukoza
  • Insulina
  • Testosteron całkowity
  • DHEA-S (siarczan dihydroepiandrostendionu)
  • Kortyzol w surowicy
  • Odwrotna trójjodotyronina (rT3)
  • Androstendion
  • Estradiol
  • PTH intact (parathormon)
  • 25-OH-D3 (witamina D)
  • DHT (dihydrotestosteron)
  • Progesteron
  • ACTH (hormon adrenokortykotropowy)
  • GH (hormon wzrostu)
  • IGF-1 (insulinopodobny czynnik wzrostu, somatomedyna C)
  • DHEA-S (siarczan dihydroepiandrostendionu)
  • LH (hormon luteotropowy)
  • FSH (hormon folikulotropowy)
  • Kortyzol w surowicy
  • 17-OH-progesteron
  • TrAb (anty-TSH)
  • Anty-TG (przeciwciała przeciwko tyreoglobulinie)
  • Anty-TPO (przeciwciała przeciwko peroksydazie tarczycowej)
  • fT4 (wolna tyroksyna)
  • fT3 (wolna trójjodotyronina)
  • TSH
  • Makroprolaktyna
  • Prolaktyna
  • SHBG (globulina wiążąca hormony płciowe)
  • Testosteron wolny
  • Testosteron całkowity
  • Leptyna
  • Insulina